ΜΟΥΣΕΙΟ ΗΣΑΠ:
ΦΤΙΑΓΜΕΝΟ ΜΕ ΤΟ ΜΕΡΑΚΙ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΩΝ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ
Συνταξιούχο πρωταγωνιστή, ευρήματα από τα σκουπίδια, δολοπλοκίες, πολιτικούς σωτήρες, έως και μια... απόπειρα δολοφονίας, περιλαμβάνει η ιστορία του Μουσείου Ηλεκτρικών Σιδηροδρόμων στον ΗΣΑΠ, που είναι σίγουρα πιο ενδιαφέρουσα απ' ό,τι δείχνει με την πρώτη ματιά.
Ολα ξεκίνησαν όταν ο Μ. Φωτόπουλος έφερε -στο μικρό χώρο του σωματείου συνταξιούχων ΗΣΑΠ, στην Ομόνοια- ένα μικρό φαναράκι λαδιούΚατ' αρχάς δεν έχει καν αναγνωριστεί ως μουσείο από το υπουργείο Πολιτισμού, παρά τα αλλεπάλληλα υπομνήματα του ιδρυτή και προέδρου του, Μανώλη Φωτόπουλου, προς τους εκάστοτε υπουργούς. Ο κ. Φωτόπουλος, ξεκινώντας από ένα μικρό χώρο του σωματείου συνταξιούχων ΗΣΑΠ στην οδό Μενάνδρου, στην Ομόνοια, έφερε στο χώρο ένα ενθύμιο, ένα μικρό φαναράκι λαδιού. Οι υπόλοιποι συνταξιούχοι τον μιμήθηκαν, κι έτσι γεννήθηκε η ιδέα του μουσείου. Με πολύ κόπο, πολλές αντιδράσεις από συνδικαλιστές του ΗΣΑΠ και μια σωτήρια παρέμβαση του Νικήτα Κακλαμάνη, το μουσείο άνοιξε τις πόρτες του το 2005, με αρχική συλλογή 1.250 αντικειμένων.
Από το 1869
Τα 6 χιλιάδες εκθέματα (αντικείμενα και έντυπο υλικό) αποτυπώνουν την ιστορική διαδρομή των σιδηροδρόμων ΣΑΠ - ΕΗΣ - ΗΣΑΠ, από το 1869 έως σήμερα. Το ενδιαφέρον όμως ξεκινά από τον τερματικό σταθμό του ΗΣΑΠ στον Πειραιά, στο χώρο του οποίου βρίσκεται και το μουσείο.
Οι επιβάτες περπατούν βιαστικά και προσπερνούν άγνωστα ιστορικά σημεία, όπως το μαρμάρινο βρυσάκι, που χρησιμοποιούνταν για να φτύνουν οι φυματικοί ή τις πλαϊνές πόρτες, που άνοιγαν μόνο για τον βασιλέα και την οικογένειά του και που βέβαια σήμερα είναι ανοιχτές για όλους, διατηρώντας όμως κάτι από το μεγαλείο τους, χάρη στα περίτεχνα σκαλίσματα και τα μαρμάρινα σκαλιά. Το μουσείο, παρά τη σεμνή του είσοδο, με μια απλή αφίσα και ένα μνημείο για τους αντιστασιακούς αγωνιστές του προσωπικού των Ηλεκτρικών Σιδηροδρόμων, προσελκύει τουρίστες και περαστικούς. Συχνό είναι το φαινόμενο των τουριστών που, κατεβαίνοντας από τα κρουαζιερόπλοια και μπαίνοντας στο σταθμό, «βλέπουν φως και μπαίνουν».
Συχνές είναι και οι επισκέψεις σχολείων. Ολοι ενθουσιάζονται με αυτό το ζεστό, προσεγμένο χώρο, όπου μια άλλη εποχή ζωντανεύει μέσα από φωτογραφίες, εργαλεία, βιβλία, ελεγκτές-κούκλες φυσικού μεγέθους και ένα ξύλινο βαγόνι, όπου μπορείς να μπεις στη θέση του οδηγού, να «γυρίσεις» το χειρόφρενο και να κουνήσεις το καμπανάκι, και που αν κοιτάξεις από κάτω θα βρεις μια αληθινή καμπάνα... Μάλιστα, το μεγάλο κυκλικό χειρόφρενο ήταν αυτό που τρόμαξε κάποτε την αείμνηστη Μελίνα Μερκούρη, περιστατικό σχετικά με το οποίο υπάρχουν εκθέματα. Στην ταινία-σταθμό «Ποτέ την Κυριακή», κάποιες σκηνές γυρίστηκαν σε τραμ. Στα διαλείμματα λοιπόν, ο οδηγός του τραμ έκανε τη Μελίνα βόλτες πάνω-κάτω. Οταν εκείνη είδε το χειρόφρενο και την ενημέρωσε ο οδηγός ότι έτσι σταματά το τραμ, φοβήθηκε και δεν ξανανέβηκε!
Εντύπωση κάνει το μεράκι με το οποίο έχει στηθεί το μουσείο. Ολα είναι τοποθετημένα με ακρίβεια και έμφαση στη λεπτομέρεια. Από τους χώρους των σταθμών που εκτίθενται στο ισόγειο και τα χειριστήρια μηχανήματα του υπογείου -που βρίσκεται κάτω από τη στάθμη της θάλασσας και κάποτε χρησιμοποιούνταν ως δεξαμενή νερού για τα καταφύγια του σταθμού- μέχρι τις στολές, αντικείμενα και φωτογραφίες από τα γραφεία της εταιρείας στον ημιώροφο, τα μηχανήματα και εργαλεία από το Εργοστάσιο της εταιρείας στον 1ο όροφο και τις ζωγραφικές και φωτογραφικές εκθέσεις στον 2ο, το όραμα του Μανώλη Φωτόπουλου είναι σίγουρο πως έχει πραγματοποιηθεί.
Τα πιο πολυσχολιασμένα εκθέματα πάντως, σύμφωνα με τον κ. Φωτόπουλο, είναι οι δύο μακέτες που αναπαριστούν τα στάδια κατασκευής της υπόγειας σήραγγας Μοναστηράκι-Ομόνοια και το Μηχανουργείο καθώς και το χώρο συναρμολόγησης των συρμών, ενώ το μεγάλο σουξέ είναι αδιαμφισβήτητα το ξύλινο βαγόνι, που ενθουσιάζει μικρά και μεγάλα παιδιά.
Πάνω από 50.000 επισκέπτες
Σε ετήσια βάση, οι επισκέψεις ξεπερνούν τις 50 χιλιάδες, ενώ την ιστοσελίδα επισκέπτονται χρήστες από 30 χώρες. Στο βιβλίο εντυπώσεων τα ενθουσιώδη σχόλια είναι σε διάφορες γλώσσες. Αφού το μουσείο κλείσει για το κοινό, η δουλειά δεν τελειώνει. Ο ξεναγός, φύλακας και συντηρητής Παύλος Πουλοβασιλόπουλος θα αποσυρθεί σε ένα από τα εργαστήρια και με χαρά θα αφοσιωθεί στη συντήρηση των εκθεμάτων.
Γυαλοχαρτάρισμα, βούρτσα, γυάλισμα, και κατόπιν το έκθεμα θα κατέβει στην αποθήκη, όπου φοιτήτριες του Ιστορικού-Αρχαιολογικού τμήματος του ΕΚΠΑ το αρχειοθετούν. Τα εκθέματα μπορεί να προέρχονται από τα σκουπίδια, αλλά τα περισσότερα είναι σπάνια και πανάκριβα. Για παράδειγμα, τις προάλλες βρέθηκε καρότσι μανάβη κατασκευής 1912, φτιαγμένο από ξύλο κεχριμπάρι. Μια γρήγορη αναζήτηση στο Διαδίκτυο θέτει την τιμή στα 35 με 70 χιλ. ευρώ. Θα πάει όμως και αυτό στο μουσείο, το οποίο χρηματοδοτείται από 2.000 συνταξιούχους, με τη συμβολική συνδρομή τού ενός ευρώ το μήνα. Το μουσείο λειτουργεί κάθε μέρα, και Σαββατοκύριακο, 9 π.μ. με 2 μ.μ.
Η πορεία του όμως δεν ήταν στρωμένη με ροδοπέταλα. Οι ενέργειες του κ. Φωτόπουλου, όμως, φαίνεται ότι δεν άρεσαν σε κάποιους συνδικαλιστές και οι προστριβές μαζί τους είναι συνεχείς. Ακόμα και σήμερα, μόλις πριν από ένα μήνα, σε κάποια συνέλευση, κάποιος πέταξε εναντίον του σιδερένια καρέκλα. Ο ίδιος χαρακτηρίζει το περιστατικό ως απόπειρα δολοφονίας - η πίκρα του είναι εμφανής. Ωστόσο όταν μας ξεναγεί στο μουσείο, στο δεύτερο σπίτι του, όπως το λέει, τα μάτια του λάμπουν.
Της ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΠΟΥΛΗ
Φωτογραφίες: ΣΤΕΛΙΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΥ
enet.gr
