Άλλα τρία χρόνια ανασκαφών, 630 εργάτες και 42 εκατ. ευρώ επιπλέον θα απαιτηθούν για τη συνέχιση και ολοκλήρωση των αρχαιολογικών ερευνών στο πλαίσιο της κατασκευής του μετρό Θεσσαλονίκης, οι οποίες αποκάλυψαν μέχρι σήμερα περίπου 135.000 ευρήματα.
Αυτή είναι η εκτίμηση-εισήγηση των δύο αρμόδιων εφορειών αρχαιοτήτων, με την οποία συμφώνησαν τα μέλη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ). Την ίδια ώρα, αναπάντητο μένει το ερώτημα σχετικά με το τι μέλλει γενέσθαι στο ζήτημα των αρχαιοτήτων της Βενιζέλου, παρά την απόφαση του ΚΑΣ για απόσπαση και επανατοποθέτησή τους. Η Αττικό Μετρό ΑΕ πάντως, με αβέβαιο το μέλλον του κεντρικού έργου, προκήρυξε διαγωνισμό για τις μελέτες επεκτάσεων του μετρό προς Σταυρούπολη και Εύοσμο.
Το ΚΑΣ στη συνεδρίασή του προχθές το βράδυ απεφάνθη ότι η αύξηση της δαπάνης των ανασκαφών κατά 42 εκατ. ευρώ, πέραν των 82 εκατ. ευρώ που έχουν ξοδευτεί μέχρι σήμερα, είναι αναγκαία, λαμβάνοντας υπόψη τα χρονοδιαγράμματα και τον αριθμό προσωπικού που παρουσίασαν οι εφορείες. Ο χρόνος των ανασκαφών, όπως ειπώθηκε στη συνεδρίαση, μπορεί να συμπτυχθεί και να είναι μικρότερος από τρία χρόνια. Μέχρι σήμερα έχουν ανασκαφεί σχεδόν 35 στρέμματα και ήρθαν στο φως περίπου 135.000 ευρήματα. Απομένει να διερευνηθούν οι περιοχές των εισόδων και εξόδων των σταθμών, του αμαξοστασίου της Πυλαίας και του νότιου τμήματος του σταθμού Αγίας Σοφίας. Το πρόσθετο ποσό που υπολογίστηκε αφορά τη σκαπάνη στην κύρια γραμμή του μετρό Θεσσαλονίκης και όχι στις επεκτάσεις, ενώ συμπεριλαμβάνονται η πλήρης συντήρηση και καταγραφή των ευρημάτων, χωρίς τη δημοσίευση και έκθεσή τους. Τα 10 εκατ. ευρώ θα διατεθούν για τις αποσπάσεις και τις επανατοποθετήσεις μνημείων, καθώς και για τις συνοδευτικές μελέτες.
«Το ποσοστό των αποσπάσεων, που κυμαίνεται περίπου στο 20%, είναι το μεγαλύτερο από οποιοδήποτε άλλο έργο» δήλωσε η γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, εξηγώντας ότι «για να έχουμε μια τάξη μεγέθους, όλο το πρόγραμμα που εκπονείται αυτή τη στιγμή στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-2013 είναι 105 εκατ. ευρώ και όλο το ΠΕΠ Αττικής του πολιτισμού (με έργα όπως η Πινακοθήκη, το ΕΜΣΤ, το Ακροπόλ κλπ.) είναι 108 εκατ. ευρώ». «Έχουμε πολλές αρχαιότητες. Αν δεν εντοπίζονταν τόσα πολλά και τόσο σημαντικά αρχαία, δεν θα ανέβαιναν και τα κόστη. Και αρχαία βρίσκονται και αρχαία θυσιάζονται για το χατίρι ενός μεγάλου έργου», είπε από την πλευρά της η διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς Μ. Βλαζάκη.
ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΕΡΓΟ
Στη συνεδρίαση του ΚΑΣ έγινε για άλλη μια φορά σαφές ότι κύριο αίτιο των καθυστερήσεων ήταν ο κακός σχεδιασμός του έργου. «Πέρα από τη χάραξη του έργου, που όλοι γνωρίζουμε ότι ήταν λανθασμένη, είχαμε και κάποιες καθυστερήσεις σε ανασκαφές, ειδικά στην αρχή. Επίσης υπήρξαν δυσκολίες στα ευρήματα, καθώς σε κάποιους σταθμούς βρέθηκαν πολύ περισσότερα από ό,τι σε άλλους. Τώρα τα πράγματα έχουν εξισορροπηθεί αρκετά», δήλωσε η διευθύντρια Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων Ευγενία Γερούση. Προφανώς όμως οι αρχαιολογικές εργασίες μετακινούν χρονικά το έργο κατά τουλάχιστον τρία χρόνια ακόμη, δηλαδή μέχρι το 2017 δεν αναμένεται η ολοκλήρωσή του.
Η απόφαση του ΚΑΣ για την επιπλέον δαπάνη θα πρέπει να εγκριθεί πρώτα από τη Βουλή των Ελλήνων και θα απαιτηθεί ένα χρονικό διάστημα τριών μηνών για να υλοποιηθεί. «Είναι ένα θετικό βήμα η απόφαση του ΚΑΣ και υπογραμμίζει τη διάθεση που υπάρχει από πλευράς αρχαιολογικής υπηρεσίας και υπουργείου Πολιτισμού να υποστηριχθεί το έργο, παρά τις κατηγορίες που δέχεται κατά καιρούς ο τομέας μας», αναφέρει στη «Μ» ο Δημήτρης Παππάς, αρχαιολόγος, αντιπρόεδρος του σωματείου εργαζομένων στο μετρό. «Μπορεί το ποσό των 42 εκατ. ευρώ να φαίνεται μεγάλο και να εντυπωσιάζει σε σχέση με αυτά που ανέφερε η κ. Μενδώνη για το ΠΕΠ, αλλά είναι οριακό. Είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι ο υπολογισμός έγινε με βάση τους μισθούς της Αττικό Μετρό με τιμολόγια πρόσληψης εργατών-οικοδόμων με απλά οικοδομικά ένσημα και όχι βαρέων, κάτι που σαφώς επηρεάζει το κόστος εργασιών και στερεί από τους εργαζόμενους το δικαίωμα να πάρουν τα ένσημα βαρέων», τονίζει ο κ. Παππάς. Κατά τον ίδιο, στο έργο που απομένει αναμένονται πολύ σημαντικά ευρήματα στο νότιο τμήμα του σταθμού Αγίας Σοφίας.
Η ΕΚΔΙΚΑΣΗ ΣΤΟ ΣτΕ
Ωστόσο, η πορεία των αρχαιολογικών ερευνών και συνολικά του έργου εξαρτάται από την απόφαση που θα πάρει το ΣτΕ στις 5 Μαρτίου, κατά τη συζήτηση της προσφυγής του δήμου Θεσσαλονίκης. Στο ΣτΕ έχει προσφύγει ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης ζητώντας να ανασταλεί και να ακυρωθεί η εκτέλεση της απόφασης που έλαβε στις 24 Ιανουαρίου 2013 ο αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού και η οποία, βάσει γνωμοδότησης του ΚΑΣ της 15ης Ιανουαρίου 2013, προέβλεπε την απόσπαση και μεταφορά των σημαντικότερων αρχαιολογικών ευρημάτων που βρέθηκαν στον σταθμό Βενιζέλου. Το ΚΑΣ τότε υπέδειξε ως τόπο μεταφοράς το πρώην στρατόπεδο «Παύλου Μελά» ή «όπου αλλού». Στις 10 Δεκεμβρίου 2013 έχει εκδοθεί προσωρινή διαταγή του ΣτΕ, βάσει της οποίας δεν μπορεί να γίνει καμία απόσπαση αρχαιοτήτων, ενώ το πρώτο πάγωμα απομάκρυνσης αρχαιοτήτων είχε γίνει με διαταγή της αντιπροέδρου του ΣτΕ Μαίρης Σαρή στις 23 Ιουλίου 2013.
Το ΚΑΣ με απόφασή του στις 28 Ιανουαρίου 2014 προβλέπει απόσπαση των αρχαιολογικών ευρημάτων, εργασίες για την κατασκευή σταθμού του μετρό, επανατοποθέτησή τους (στο σύνολο) στο ίδιο σημείο και διαμόρφωση επισκέψιμου αρχαιολογικού χώρου. Η λύση που επιλέχθηκε από το ΚΑΣ αποτελεί συνδυασμό δύο προτάσεων, της πρότασης που κατέθεσαν οι καθηγητές Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού ΑΠΘ Γιώργος Παπακώστας και Αλεξάνδρα Αλεξοπούλου και της πρότασης που κατατέθηκε από την αρχαιολογική υπηρεσία, με κύριο χαρακτηριστικό τη διατήρηση των αρχαιοτήτων στον μέγιστο βαθμό. Η διοίκηση του δήμου, αν και εμφανίστηκε ικανοποιημένη από αυτή την απόφαση, δήλωσε ότι θα περιμένει την έκδοση σχετικής υπουργικής απόφασης για να αποσύρει την προσφυγή στο ΚΑΣ. Καθώς όμως δεν εκδόθηκε υπουργική απόφαση, η προσφυγή ισχύει. Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΣΕΑ), από την άλλη, ζητά επανάληψη της συζήτησης στο ΚΑΣ, λόγω της οριακής πλειοψηφίας με την οποία ελήφθη η απόφαση (8 έναντι 7).
ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ ΑΕ Διαγωνισμός για τις γεωλογικές μελέτες των επεκτάσεων
Εν τω μεταξύ, η Αττικό Μετρό ΑΕ δημοσίευσε την προκήρυξη διαγωνισμού, ύψους 2,8 εκατ. ευρώ (συν ΦΠΑ), για τις γεωλογικές μελέτες των επεκτάσεων του μετρό προς Σταυρούπολη και Εύοσμο και του αμαξοστασίου της Πυλαίας. Σύμφωνα με την προκήρυξη του διαγωνισμού, τα βασικά χαρακτηριστικά των περιοχών που θα μελετηθούν είναι:
α) Επέκταση προς Εύοσμο: Η επέκταση ξεκινά από το δυτικό άκρο της βασικής γραμμής (Νέος Σιδηροδρομικός Σταθμός) και κινείται προς τον Εύοσμο. Η γραμμή θα έχει μήκος 4,5 χλμ. και περιλαμβάνει τέσσερις σταθμούς (στα αρχικά σχέδια ήταν οι σταθμοί Αμπελοκήπων, Μενεμένης, Ευόσμου και Κορδελιού) και αμαξοστάσιο. Η διαδρομή δεν έχει μελετηθεί από γεωλογικής ή γεωτεχνικής άποψης.
β) Επέκταση προς Σταυρούπολη: Η επέκταση ξεκινά από τον σταθμό Δημοκρατίας και κινείται βορειοδυτικά προς Ευκαρπία. Η γραμμή θα έχει μήκος περίπου 5,3 χλμ. και περιλαμβάνει πέντε σταθμούς (στα αρχικά σχέδια: Νεάπολης, Παύλου Μελά, Σταυρούπολης, Πολίχνης και Ευκαρπίας, ενώ υπήρχε η σκέψη η γραμμή να φθάσει μέχρι το νοσοκομείο Παπαγεωργίου). Στην επέκταση αυτή έχουν μεν εκτελεστεί γεωλογικές και γεωτεχνικές έρευνες και μελέτες, των οποίων όμως απαιτείται συμπλήρωση.
γ) Αμαξοστάσιο Πυλαίας: Για τις ανάγκες των επεκτάσεων του μετρό Θεσσαλονίκης προς Εύοσμο και Σταυρούπολη θα απαιτηθεί να επεκταθεί το αμαξοστάσιο Πυλαίας. Η επέκταση αυτή χωροθετείται στη βορειοανατολική άκρη του υφιστάμενου υπό κατασκευή αμαξοστασίου και έχει εμβαδόν περίπου 51 στρέμματα.
