Του ΦΩΤΗ ΦΩΤΕΙΝΟΥ
Στην αντεπίθεση περνά ο ΟΣΕ. Με τέσσερις αγωγές, που κατ’ αποκλειστικότητα δημοσιεύει η «Ι», διεκδικεί αποζημιώσεις 294 εκατ. από τα Ελληνικά Ναυπηγεία, τη γερμανική Siemens, την καναδέζικη Bombardier και την ισπανική Temoinsa. Στο μεγαλύτερο μέρος τους οι διεκδικήσεις αφορούν τα Ελληνικά Ναυπηγεία και τη Siemens. Ο οργανισμός οδηγείται σε διακανονισμό με την καναδέζικη Bombardier, ενώ η ισπανική Temoinsa έχει πτωχεύσει.
Οι αγωγές του ΟΣΕ εκπορεύονται από τις «Προγραμματικές Συμφωνίες» που συνήψε ο οργανισμός το 1997. Σε τέσσερις από αυτές, η υπάρχουσα διοίκηση του ΟΣΕ, κατόπιν υποδείξεων της Διεύθυνσης Έλξης, διαπίστωσε σημαντική ζημία.
Ο οργανισμός καταγγέλλει τις τέσσερις εταιρείες για σημαντικές καθυστερήσεις και αρρυθμίες στην προμήθεια του προβλεπόμενου τροχαίου υλικού. Υποστηρίζει ότι οι καθυστερήσεις κατάφεραν σοβαρό πλήγμα στην επιχειρησιακή του λειτουργία, με τα συνεπακόλουθα διαφυγόντα έσοδα και κέρδη, κυρίως την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004.
«Η διενέργεια των δρομολογίων με παλαιότερου τύπου τροχαίο υλικό προσέβαλε τη φήμη της εταιρείας μας, όπως εξάλλου και της ίδιας της Ελλάδας, καθόσον δημιουργούσε την εντύπωση στους χρήστες του ΟΣΕ ότι ο οργανισμός αδυνατεί να προσαρμοστεί στις σύγχρονες συγκοινωνιακές ανάγκες του κοινού, αδυνατεί να εκσυγχρονιστεί και να διεξάγει αξιόπιστες, ταχείες και φτηνές μεταφορές», αναφέρεται σε μια αγωγή του ΟΣΕ.
Σε άλλη αγωγή επισημαίνεται ότι «μολονότι οι αντισυμβαλλόμενοι γνώριζαν εκ των προτέρων ή όφειλαν από την επαγγελματική τους δραστηριότητα να γνωρίζουν ότι δεν ήταν δυνατόν να εκπληρώσουν την παροχή τους στον προβλεπόμενο χρόνο, εν τούτοις δεν δίστασαν να παραπλανήσουν τον οργανισμό και να του υποσχεθούν το αδύνατο κατά την υπογραφή της σύμβασης». Προκειμένου να ενισχύσει την υπερασπιστική του γραμμή, ο οργανισμός παραθέτει στοιχεία και παραδοχές από οικονομοτεχνική μελέτη που συνέταξε ο καθηγητής Οικονομικών Απόστολος Ρεφενές.
Ο οργανισμός έχει ζητήσει και μάλιστα έχει πετύχει (σε ορισμένες περιπτώσεις) την κατάπτωση εγγυητικών επιστολών. Οι αγωγές, οι οποίες μεταφράστηκαν στα γερμανικά και τα ισπανικά, κατατέθηκαν στα τέλη του 2010, έπειτα από οκτάμηνη προετοιμασία. Με την καναδέζικη Bombardier (η αγωγή του ΟΣΕ στρέφεται κατά της BombardierTransportation με έδρα το Βερολίνο), ο συμβιβασμός δείχνει να κλείνει στα 15 εκατ., καθότι η εταιρεία φαίνεται ότι έχει αναγνωρίσει ευθύνες που της αναλογούν. Μερικό πρόβλημα έχει δημιουργηθεί με την ισπανική Temoinsa, η οποία έχει πτωχεύσει, ενώ αρνητική στάση κρατούν η Siemens και τα Ελληνικά Ναυπηγεία.
Πέραν των ανωτέρω διεκδικήσεων, η σημερινή εικόνα του ΟΣΕ, κυρίως δε της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, συνεχίζει να προβληματίζει. Η ΤΡΑΙΝΟΣΕ, η οποία έχει αποσχιστεί από τον ΟΣΕ, έχει αναλάβει την εκμετάλλευση των επιβατικών και εμπορευματικών σιδηροδρομικών μεταφορών. Η εταιρεία βελτίωσε μεν το οικονομικό της αποτέλεσμα (οι ζημιές μετά φόρων έφτασαν στα 187 εκατ. έναντι 230 εκατ. το 2010), ωστόσο ακροβατεί σε τεντωμένο σχοινί. Μονάχα για τη συντήρηση και τα ενοίκια του τροχαίου υλικού απαιτούνται ετησίως 90 εκατ. και για καύσιμα 30 εκατ., όταν ο κύκλος εργασιών μόλις ξεπερνά τα 100 εκατ.
Το ιστορικό της υπόθεσης
H προμήθεια τροχαίου υλικού από τον ΟΣΕ αποφασίστηκε το 1997, ενόψει της τέλεσης των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Έπειτα από διαδικασίες, μέσω διακομματικών επιτροπών της Βουλής, υπεγράφησαν 13 προγραμματικές συμφωνίες και συμβάσεις διαρκείας μεταξύ του ΟΣΕ και κοινοπραξιών, στις οποίες μετείχαν ελληνικές βιομηχανίες και διεθνείς εταιρείες που είχαν την τεχνογνωσία παραγωγής τροχαίου υλικού.
Από τις 13 Προγραμματικές Συμφωνίες, οι 6 υπεγράφησαν με κοινοπραξίες στις οποίες συμμετείχαν τα Ελληνικά Ναυπηγεία. Στις 3 από αυτές περιλαμβάνονταν η μητρική Siemens και η θυγατρική Siemens Ελλάς.
Όλες οι προγραμματικές συμφωνίες (και οι 13) ενεργοποιήθηκαν το 1999, όταν το Υπουργείο Οικονομίας εξασφάλισε τη χρηματοδότησή τους. Μεταξύ του ΟΣΕ και των κοινοπραξιών εταιρειών, στις οποίες συμμετείχε η εταιρεία Ελληνικά Ναυπηγεία (Ναυπηγεία Σκαραμαγκά) συνήφθησαν οι υπ’ αριθμόν 33, 33α, 35, 37α, 39 και 41α Προγραμματικές Συμφωνίες. Σε τρεις εξ αυτών, δηλαδή στις υπ’ αριθμόν 33α, 39 και 41α, συμμετείχαν οι εταιρείες «ΣΗΜΕΝΣ ΑΕ» και «SiemensAG». Με την ανάληψη των καθηκόντων της, η νέα διοίκηση του ΟΣΕ (διευθύνων σύμβουλος Παναγιώτης Θεοφανόπουλος) εξέτασε τη διαδικασία εκτέλεσης των Π.Σ., καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι σε τέσσερις εξ αυτών (33, 33α, 37α, 41α) προέκυψαν σοβαρές πλημμέλειες.
Η διοίκηση του ΟΣΕ ανέθεσε σε καθηγητή του Οικονομικού Πανεπιστημίου τον υπολογισμό των ζημιών που υπέστη ο οργανισμός. Ο καθηγητής συνέταξε έκθεση με τον υπολογισμό και την τεκμηρίωση των θετικών και αποθετικών ζημιών. Ως και τον Δεκέμβριο του 2010, ο ΟΣΕ έκανε αγωγές κατά των εταιρειών «Ελληνικά Ναυπηγεία», «ΣΗΜΕΝΣ ΑΕ», «SiemensAG», «TemoinsaTechnicas» και «BombardierTransportation». Παράλληλα, η παρούσα διοίκηση αποφάσισε και ζήτησε την κατάπτωση των εγγυητικών επιστολών των εταιρειών. Ακόμη, καταγγέλθηκε μια εκ των Προγραμματικών Συμφωνιών, η υπ’ αριθμόν 37α, η οποία δεν είχε ολοκληρωθεί.
Οι τέσσερις προβληματικές συμβάσεις και οι καθυστερήσεις που κόστισαν «χρυσάφι»
Οι προγραμματικές συμβάσεις, στις οποίες προκύπτουν απαιτήσεις του ΟΣΕ (τα νομικά επιχειρήματα του οργανισμού αναλύονται παρακάτω), είναι οι 33α, 37α, 41α και 33. Η Προγραμματική Συμφωνία 33 προβλέπει την προμήθεια 15 δίδυμων ντηζελοκίνητων αυτοκινηταμαξών κανονικής γραμμής. Κατασκευαστής του έργου ήταν η κοινοπραξία «Ελληνικά Ναυπηγεία» και ABBDaimlerBenz (μετέπειτα Bombardier).
To βασικό τίμημα ήταν 50 εκατ., το οποίο έχει καταβληθεί στο σύνολό του, σύμφωνα με στελέχη του ΟΣΕ. Το αρχικό χρονοδιάγραμμα προέβλεπε ότι η πρώτη αυτοκινητάμαξα θα παραδιδόταν τον 11/02 και η τελευταία τον 3/04. Από την πλευρά της κοινοπραξίας προέκυψαν σοβαρές καθυστερήσεις, μέχρι και 38 μηνών. Η παράδοση και των 15 δίδυμων αυτοκινηταμαξών ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2007. Ωστόσο, ο ΟΣΕ άσκησε ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών αγωγή κατά της κοινοπραξίας, αιτώντας 15,337 εκατ. ευρώ για τις αποθετικές ζημιές που υπέστη.
Η Προγραμματική Συμφωνία 33α αφορά την προμήθεια 20 ηλεκτροκινούμενων αυτοκινηταμαξών κανονικής γραμμής. Κατασκευαστής του έργου ήταν η κοινοπραξία «Ελληνικά Ναυπηγεία», «ΣΗΜΕΝΣ ΑΕ» και «SiemensAG». Το βασικό τίμημα ήταν 115,2 εκατ., το οποίο έχει καταβληθεί εξ ολοκλήρου στην κοινοπραξία. Σύμφωνα με το αρχικό χρονοδιάγραμμα, η πρώτη αυτοκινητάμαξα θα παραδιδόταν τον 3/02 και η τελευταία τον 6/05.
Από την πλευρά του κατασκευαστή προέκυψαν σοβαρές καθυστερήσεις, καθώς τον 12/02 δεν είχε παραδοθεί καμία, ενώ έπρεπε να έχουν παραδοθεί ήδη πέντε. Σ’ αυτό το στάδιο ο ανάδοχος υπέβαλε στον ΟΣΕ πρόταση - πλαίσιο, η οποία έγινε δεκτή στην έκτακτη γενική συνέλευση του οργανισμού στις 7/1/03. Η πρόταση περιελάμβανε την επιβάρυνση της κοινοπραξίας με τις γεγενημένες ποινικές ρήτρες, τη σταθεροποίηση των τιμών του τροχαίου υλικού και τον καθορισμό νέων χρόνων παράδοσης (από 31/1/04-31/3/06).
Όλα αυτά υπό τον όρο της παράδοσης στον ΟΣΕ ισοδύναμου τροχαίου υλικού προς χρήση για 24 μήνες, χωρίς την καταβολή ανταλλάγματος. Το τροχαίο αυτό υλικό αποτελούνταν από 8 δίδυμες μονάδες DesiroClassic και από 6 ηλεκτρικούς συρμούς προαστιακού τύπου, αποτελούμενους από 2 μηχανές και 8 οχήματα. Ο ανάδοχος, σύμφωνα με την αγωγή του ΟΣΕ, παρέδωσε το πρώτο μέρος με μεγάλη καθυστέρηση, ενώ δεν παρέδωσε καθόλου το δεύτερο. Ο οργανισμός κατέθεσε αγωγή κατά της κοινοπραξίας για τις θετικές ζημιές που υπέστη, ύψους 6,6 εκατ. και άλλη αγωγή 39,9 εκατ. για τις αποθετικές ζημιές.
Η Προγραμματική Συμφωνία 37α προβλέπει την ανακατασκευή 107 επιβαταμαξών (65 κανονικής γραμμής και 42 μετρικής γραμμής). Κατασκευαστής του έργου, με βασικό τίμημα 49,9 εκατ., ήταν η κοινοπραξία των εταιρειών «Ελληνικά Ναυπηγεία» και Temoinsa από την Ισπανία. Σύμφωνα με το αρχικό χρονοδιάγραμμα, η πρώτη επιβατάμαξα θα παραδιδόταν τον 7/00 και η τελευταία τον 11/02. Ο ΟΣΕ την 30/5/01 αποφάσισε να αναστείλει την ανακατασκευή των 42 επιβαταμαξών της μετρικής γραμμής, ειδοποιώντας τον κατασκευαστή 5 μήνες προ της συμβατικής προγραμματισμένης έναρξης της ανακατασκευής.
Τα Ελληνικά Ναυπηγεία παρέλαβαν από τον ΟΣΕ 16 από τις 65 επιβατάμαξες προς ανακατασκευή. Μέχρι πριν από μερικούς μήνες είχαν ανακατασκευαστεί και παραδοθεί στον ΟΣΕ μόνο τρεις. Ο ΟΣΕ έχει καταβάλει στον κατασκευαστή 9 εκατ. Το δ.σ. του οργανισμού, με την από 14/4/11 απόφασή του, ενέκρινε την καταγγελία της ως άνω Π.Σ. ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, ασκήθηκε δε αγωγή για τις θετικές και αποθετικές ζημιές που υπέστη ο οργανισμός, ύψους 204,6 εκατ. Η Προγραμματική Συμφωνία 41α προβλέπει την προμήθεια 106 επιβαταμαξών διαφόρων τύπων κανονικής γραμμής. Κατασκευαστής του έργου ήταν η κοινοπραξία «Ελληνικά Ναυπηγεία», «ΣΗΜΕΝΣ ΑΕ», «SiemensAG» και Temoinsa.
Το βασικό τίμημα ήταν 120,01 εκατ., έχει δε καταβληθεί. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, οι 106 επιβατάμαξες θα έπρεπε να παραδοθούν από 10/6/01 έως και 10/2/05. Από την πλευρά του αναδόχου προέκυψαν σοβαρές καθυστερήσεις, με μέσο όρο καθυστέρησης παράδοσης ανά όχημα 28 μήνες. Ο ΟΣΕ έχει ασκήσει αγωγή κατά της κοινοπραξίας ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών. Ζητά για τις θετικές και αποθετικές ζημιές που υπέστη 27,5 εκατ. ευρώ.
«Σ.Ν» Οψέποτε ανοίξει η "βεντάλια" των σκανδάλων του ΟΣΕ τότε θα γελάσει κάθε πικραμένος. Τα παραπάνω στο δημοσίευμα, είναι τίποτα κοντά στα μεγάλα και ανεξερεύνητα σκάνδαλα που έχουν διαπραχτεί σε βάρος του σιδηροδρόμου και των σιδηροδρομικών.
