Γράφει ο Δημήτρης Μακροδημόπουλος
1. Το συμβάν της 13ης Σεπτεμβρίου ανάμεσα σε δύο αμαξοστοιχίες του προαστιακού, την αμαξ. 1210 με προορισμό το αεροδρόμιο των Σπάτων και την αμαξ 1307 προερχόμενη από το Κιάτο ήταν σοβαρότατο. Η σύγκρουση αποφεύχθηκε χάρη στην έγκαιρη παρέμβαση των δύο μηχανοδηγών και του ενός σταθμάρχη. Το συμβάν αυτό επιβεβαίωσε ότι:
Πρώτον, η πρόσληψη σταθμαρχών με μπλοκάκι με κύριο προσόν την πρόσβαση σε πελατειακούς μηχανισμούς είναι επικίνδυνη. Οδήγησε στην τραγωδία των Τεμπών, στην παρ' ολίγον τραγωδία της 13ης Σεπτεμβρίου και σε άλλα συμβάντα που καταγγέλθηκαν μετά τα Τέμπη και αποφεύχθηκαν την τελευταία στιγμή αλλά και όσα αγνοήθηκαν πριν.
Δεύτερον, απεδείχθη ότι η άριστη γνώση του Γενικού Κανονισμού Κυκλοφορίας (ΓΚΚ) και η πολύμηνη πρακτική εκπαίδευσή τους, όπως παλιότερα, αποτελεί αδήριτη ανάγκη για τους νέους σταθμάρχες. Ώστε και όταν θα λειτουργήσουν τα συστήματα ασφαλείας (, κ.α.), που έχουν υπερεκτιμηθεί, να μπορούν να αξιολογήσουν μια δυσλειτουργία του συστήματος έγκαιρα και να μπορούν να διεξάγουν με ασφάλεια την κυκλοφορία όταν το σύστημα για διάφορους λόγους θα παρουσιάσει προβλήματα. Είναι επικίνδυνο να εναποθέσουμε εξ ολοκλήρου την ασφάλεια της κυκλοφορίας στα συστήματα ασφαλείας. Υπάρχουν πολλές άλλες παράμετροι. Το τρένο που βλέπουμε να κυκλοφορεί είναι η συνισταμένη πολλών συνιστωσών. Μηχανοστασίων, αμαξοστασίων, προσωπικό συντήρησης Γραμμής που είναι ανύπαρκτο, Μεταλλικών Γεφυρών, ΤΗΗΕ κ.α.π.
Τρίτον, η κυκλοφορία των αμαξοστοιχιών στη βάση του ΓΚΚ, όπως απέδειξε το συμβάν, παραμένει ασφαλέστατη. Ο σταθμάρχης πριν την αναχώρηση της αμαξοστοιχίας από τον σταθμό του, επικοινωνεί με τον σταθμάρχη του επόμενου σταθμού ανταλλάσσοντας αριθμούς τηλεγραφημάτων με τα οποία ο πρώτος αναγγέλλει την αναχώρηση της αμαξοστοιχίας και ο δεύτερος ότι η γραμμή είναι ελεύθερη και μπορεί η αμαξ να αναχωρήσει. Έτσι διασφαλίζονταν η κυκλοφορία του συρμού ανάμεσα στους δύο σταθμούς. Πέραν αυτών, υπήρξε και άλλη δικλείδα ασφαλείας: Ο μηχανοδηγός πριν την αναχώρηση της αμαξ από το σταθμό γνωστοποιούσε μέσω του ραδιοτηλεφώνου την αναχώρησή της, εκφώνηση που ακούγονταν στους σταθμούς αλλά και στις κυκλοφορούσες εκείνη την ώρα αμαξοστοιχίες σε μεγάλη απόσταση. Έτσι απετράπη η σύγκρουση, μεταξύ του σταθμού Λαρίσης και του ΣΚΑ. Οι μηχανοδηγοί πάντα προβαίνουν στην εκφώνηση διότι γνωρίζουν ότι τα πρώτα θύματα σε ένα συμβάν θα είναι οι ίδιοι. Υπήρχαν βέβαια και πολλές άλλες δικλείδες ασφαλείας, όπως π.χ. σημαφόροι στην είσοδο των σταθμών, αλληλοσύμπλεξη σημαφόρων με αλλαγές τροχιάς, κοκ
3. Όσον αφορά το θέμα με την πτώση των δένδρων εντός της γραμμής, πάντα υπήρχε αυτό το πρόβλημα αλλά αντιμετωπίζονταν, διογκώθηκε όμως τα τελευταία χρόνια, όπως και αυτό της ανεξέλεγκτης βλάστησης, λόγω του μηδενισμού σχεδόν του προσωπικού συντήρησης. Παλαιότερα, όταν υφίσταντο Ομάδες Γραμμής, κάθε ομάδα πέραν των άλλων πολλαπλών υποχρεώσεών της ήταν υπεύθυνη και για την κοπή των δένδρων που εγκυμονούσαν κινδύνους. Αποκόπτονταν τα δένδρα εντός της ζώνης απαλλοτρίωσης του ΟΣΕ αλλά επενέβαιναν και εκτός αυτής με τον εντοπισμό κάθε δένδρου που εγκυμονούσε κίνδυνο για την κυκλοφορία. Προκρίνονταν η ασφάλεια της κυκλοφορίας έναντι των διατυπώσεων. Σημειωτέον ότι κάθε ομάδα γραμμής ήταν εφοδιασμένη με τον απαραίτητο εξοπλισμό (αλυσοπρίονο κ.α.). Να θυμίσω επίσης στους παλαιότερους ότι κάθε χρόνο διέτρεχε το δίκτυο "η αμαξοστοιχία χημικής εκχόρτωσης" που ράντιζε τη σιδηροδρομική γραμμή αποτρέποντας την εμφάνιση βλάστησης. Σήμερα;
4. Η απόφαση του προέδρου του ΟΣΕ για τη σύσταση νέας διεύθυνσης με αποστολή τον καθαρισμό της βλάστησης κατά μήκος του σιδηροδρομικού δικτύου είναι ατυχής Η αρμοδιότητα ανήκει στα Τμήματα Γραμμής, στα οποία υπάγονται οι ομάδες γραμμής, που γνωρίζουν τις τοπικές συνθήκες εντός των ορίων της δικαιοδοσίας τους. Τα στελέχη του γνωρίζουν λόγω της πολυετούς υπηρεσίας τους στην ίδια περιοχή τα επισφαλή σημεία τα οποία στα ακραία καιρικά φαινόμενα (πχ ισχυροί άνεμοι, πλημμύρες, χιόνια, καύσωνες) θα πρέπει να επιθεωρούνται. Εξ άλλου, κάθε εργασία εγγύς της γραμμής πρέπει να έχει την έγκρισή του Τμήματος. Το Τμήμα είναι αυτό που διασφαλίζει το περιθώριο εργασίας μεταξύ των κυκλοφορούντων αμαξοστοιχιών, εντός του οποίου θα πραγματοποιηθεί η εργασία κοπής επικινδύνων δένδρων η οποία υποχρεωτικά πρέπει να εποπτεύεται από στέλεχός του ώστε να διασφαλίζεται η κυκλοφορία των αμαξοστοιχιών Υπάρχουν κανονισμοί που καταγράφουν αναλυτικά όλα αυτά. Το ζητούμενο είναι η δυνατότητα τήρησής τους, να βγουν επιτέλους από τη ναφθαλίνη όπου έχουν καταχωνιασθεί από το 2008 και όχι η δημιουργία νέων που θα δημιουργούν εμπλοκή αρμοδιοτήτων. Όμως η τήρηση των κανονισμών απαιτεί έναν ελάχιστο αριθμό προσωπικού που δεν υφίσταται, έχει σχεδόν μηδενιστεί, δεν εφαρμόζονται.
5. Εξ άλλου το προσωπικό των Τμημάτων που ασχολείται και με την κοπή των επικινδύνων δένδρων και τις εκχορτώσεις, ασχολείται ταυτόχρονα με εργασίες συντήρησης της γραμμής, ανακαινίσεις γραμμής, συντήρησης γεφυρών και σταθμών, διασφάλισης της κυκλοφορίας σε συνθήκες ακραίων καιρικών φαινόμενων (καταιγίδων, χιονοπτώσεων, καύσωνα), και επιλαμβάνεται σε κάθε έκτακτο συμβάν. (εκτροχιάσεις, κ.α) Η αντιμετώπιση των εργασιών και των προβλημάτων της σιδηροδρομικής γραμμής απαιτεί υπαλλήλους με πολύπλευρες γνώσεις και εμπειρία διότι το αντικείμενο είναι πολυσύνθετο αλλά και άριστη γνώση των τοπικών συνθηκών, γνώση που μεταβιβάζεται από τους αρχαιότερους υπαλλήλους και αποκτάται με την πολύχρονη εργασία τους στην ίδια περιοχή Γιαυτό τα Τμήματα Γραμμής θα πρέπει να ενισχυθούν.
Πώς θα υπολογιστεί το αναγκαιούν προσωπικό; Στο Ημερολόγιο Πρόγραμμα που εισήγαγε στον ΟΣΕ η γαλλική SOFERAL στις αρχές της δεκαετίας του 1970, όλες οι εργασίες, και αυτές που είχαν σχέση με τη βλάστηση, είχαν κωδικοποιηθεί στα ονομαζόμενα «άρθρα εργασίας» τα οποία πέραν της πλήρους περιγραφής των εργασιών περιελάμβαναν τις ωριαίες αποδόσεις κάθε εργαζόμενου. Έτσι, το Τμήμα Γραμμής γνώριζε το απαιτούμενο προσωπικό για την υλοποίηση του Ημερολογίου Προγράμματος σε όλη τη διάρκεια του έτους και το κόστος των εργασιών.
Θα πρέπει ο ΟΣΕ να επανδρώσει τα Τμήματα Γραμμής, βάσει του Ημερολογίου Προγράμματος της SOFERALεπικαιροποιημένου στις σημερινές δυνατότητες της τεχνολογίας, με κατανομή του προσωπικού σε ολόκληρο το μήκος της δικαιοδοσίας του που θα διασφαλίζει και την κυκλοφορία των αμαξοστοιχιών,. Πρόκειται για ένα τιτάνιο έργο που θα πρέπει να επανεκκινήσει άμεσα
Μακροδημόπουλος Δημήτρης
Πολιτικός Μηχανικός ΑΠΘ
Συντ, Αρχιμηχανικός ΟΣΕ
Αλεξ/πολη