Κυριακή 7 Φεβρουαρίου 2016

Ιστορική αναδρομή στα τρένα των Ελλήνων.

Ανέκαθεν ήταν το μέσον της αυθεντικής φυγής, του ρομαντισμού, των γεωφυσικών εναλλαγών, των μεγάλων καθυστερήσεων, αλλά και των μεγάλων αποχωρισμών.


Τελευταία ανεβάζει ταχύτητα με σκοπό να γίνει ένα σύγχρονο μέσο, εν μέσω διαμόρφωσης ενός νέου σκηνικού με τα έργα υποδομής που βρίσκονται σε εξέλιξη, αλλά και σκέψεων για ιδιωτικοποίηση του ΟΣΕ.
Η ιστορία της Ελλάδας είναι ταυτισμένη με την ιστορία του σιδηροδρόμου. Οσο επεκτεινόταν το κράτος, επεκτεινόταν και το δίκτυο και μαζί τα σύνορα αποκτούσαν πιο στέρεη υπόσταση. Με τα χρόνια αναδείχθηκε και ο άλλος χαρακτήρας του τρένου. Πέρα από απλό μεταφορικό μέσο, είναι το μέσον της φυγής, του ρομαντισμού, της ίντριγκας, των γνωριμιών, των μεγάλων καθυστερήσεων, των μεγάλων αποφάσεων, διαχρονικά χαρακτηριστικά που κουβαλάει στις αποσκευές του.

Το τρένο μετράει στη χώρα μας περίπου ενάμιση αιώνα ζωής, κατά τη διάρκεια του οποίου άλλαξαν πολλά: το ελληνικό κράτος μεγάλωσε, το σιδηροδρομικό δίκτυο επεκτάθηκε και εκσυγχρονίστηκε αρκετές φορές προκειμένου να καλύψει τις ολοένα μεγαλύτερες και πιο σύνθετες μεταφορικές ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας, νέα μεταφορικά μέσα πήραν την πρωτοκαθεδρία, ενώ η ανθρωπογεωγραφία της ελληνικής υπαίθρου υπέστη κοσμογονικές αλλαγές.

Ιστορικές διαδρομές.

Οπως αναφέρει ο Καλαματιανός δημοσιογράφος (αρχισυντάκτης στην τοπική «Ελευθερία») και συγγραφέας Ηλίας Μπιτσάνης στο βιβλίο του «Το τρένο στην τροχιά του χρόνου» (Καλαμάτα 2006), μέχρι το 1869, που άρχισε η λειτουργία του σιδηροδρόμου Αθήνας - Πειραιά, η χώρα μας δεν είχε άλλο χερσαίο συγκοινωνιακό μέσο εκτός από τα υποζύγια και τα τετράτροχα κάρα.

Οι πρώτοι αμαξιτοί δρόμοι κατασκευάστηκαν το 1834 και 35 χρόνια μετά, το εθνικό σιδηροδρομικό δίκτυο εκτεινόταν σε 300 χιλιόμετρα. Σύμφωνα με τον Η. Μπιτσάνη, οι σημαντικότεροι πολιτειακοί, επιχειρηματικοί και διπλωματικοί παράγοντες που πίεζαν κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα για την κατασκευή σιδηροδρόμου στη χώρα μας ήταν Ελληνες με ευρωπαϊκό πνεύμα, κάτοικοι εξωτερικού οι περισσότεροι, που αδυνατούσαν να πιστέψουν πως το νεοσύστατο κράτος αργοπορούσε σε κάτι τόσο σημαντικό όσο η ανάπτυξη σιδηροδρομικού δικτύου.

Η πρώτη γραμμή, Αθήνα - Πειραιάς, δημιούργημα αγγλικής εταιρείας, εγκαινιάστηκε τον Φλεβάρη του 1869. Το περίεργο ήταν ότι τα επόμενα σιδηροδρομικά δίκτυα που δημιουργήθηκαν δεν ακολούθησαν τη συγκεκριμένη γραμμή, αλλά δημιουργήθηκαν όπου υπήρχε ανάγκη.


Το 1885 κατασκευάστηκε από την εταιρεία Μεταλλουργείων Λαυρίου γραμμή η οποία συνέδεε την πρωτεύουσα με την Κηφισιά και το Λαύριο, Η δεκαετία του 1880 ήταν πραγματικά μια σιδηροδρομική δεκαετία (η Βουλή μάλιστα είχε ονομαστεί χαρακτηριστικά «Σιδηροδρομική», κατά το «Συνταγματική», «Αναθεωρητική» κ.ά.) αφού εκείνο το διάστημα υπογράφτηκαν συμβάσεις για την κατασκευή των δικτύων Πειραιάς - Μέγαρα - Κόρινθος - Αργος - Πάτρα κ.ά.

Το 1900 ξεκίνησαν τα έργα τής μήκους 400 χιλιομέτρων γραμμής Πειραιάς - Θήβα - Λιβαδειά - Λιανοκλάδι - Παπαπούλι (μέχρι εκεί έφτανε η Ελλάδα). Η γραμμή ολοκληρώθηκε το 1909 και όπως ήταν αναμενόμενο, όλα άλλαξαν με τους Βαλκανικούς πολέμους. Τα κέρδη των Βαλκανικών δεν ήταν μόνο εθνικά αλλά και σιδηροδρομικά: όλα τα υπάρχοντα σιδηροδρομικά δίκτυα (και εκτός παλαιού κράτους) εντάχθηκαν στο εθνικό, επεκτάθηκαν οι γραμμές όπου έφτανε η νέα πατρίδα, ενώ το 1920 ιδρύεται η εταιρεία ΣΕΚ, ο πρόδρομος του σημερινού ΟΣΕ.


Ετσι, από τα 70 χιλιόμετρα σιδηροδρομικού δικτύου το 1884, ξεπεράσαμε τα 1.000 το 1900 και προσεγγίσαμε τα 2.700 το 1920. Σήμερα, το σιδηροδρομικό δίκτυο είναι μικρότερο (2.550 χιλιόμετρα) από εκείνο του 1920, κάτι που οφείλεται στο ότι μια σειρά περιφερειακών γραμμών των αρχών του 20ού αιώνα δεν λειτουργούν πλέον.

Ωστόσο, το τρένο επιστρέφει. Με μια σειρά μεγάλων έργων που βρίσκονται στα σκαριά, το τρένο περνάει ξανά και καλεί σε νέα ταξίδια, πιο ευχάριστα, πιο άνετα, πιο γρήγορα, αλλά εξίσου οικονομικά και οικολογικά.

Οι μεγάλοι σταθμοί

1869: Εγκαίνια γραμμής Πειραιάς - Αθήνα, έπειτα από 2 χρόνια κατασκευών.
1900: Η γραμμή φτάνει μέχρι τα τότε σύνορα της Ελλάδας.
1920: Ο Βενιζέλος ιδρύει τους Σιδηροδρόμους Ελληνικού Κράτους (ΣΕΚ).
1971: Διαλύονται οι ΣΕΚ και δημιουργείται ο ΟΣΕ.
1978: Προαστιακές γραμμές για Χαλκίδα και Ελευσίνα.
1996: Ιδρύεται η ΕΡΓΟΣΕ για την κατασκευή σιδηροδρομικών έργων
2003: Ξεκινάει ο Προαστιακός.

Η μεγάλη ιδέα στις ράγες

«Η Ελλάς πρέπει να καταστή ο κρίκος ενώσεως μεταξύ Ανατολής, Δύσεως και Ευρώπης. Τα κέντρα του ενωτικού τούτου κρίκου είναι ο Πειραιεύς, η Θεσσαλονίκη και η Τεργέστη. Αι γραμμαί, αίτινες θέλουσιν απολήγη εις Πειραιά θέλουσι καταστή διεθνείς, προς ωφέλειαν της Ελλάδος». Ο κόμης Ντε Μουρτεσύ «ψήνει» το Υπ. Εσωτερικών, το 1879,, προκειμένου η χώρα του (Γαλλία) να εξασφαλίσει σιδηροδρομικές συμβάσεις.

ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ, 
ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ, ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΝΙΚΟΠΟΥΛΟΣ

Πηγή: ethnos.gr