Ποδηλατικές διαδρομές πάνω στις ράγες του τρένου προτείνει το σχέδιο του ΕΜΠ για το ανενεργό δίκτυο του ΟΣΕ, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου εντοπίζεται στην Πελοπόννησο. Η μετατροπή γραμμών του ΟΣΕ, που έχουν χαρακτηριστεί ανενεργές, συναντάται σε αρκετές ευρωπαϊκές πόλεις. Η πρόταση έρχεται από τον συγκοινωνιολόγο - πολεοδόμο του ΕΜΠ Θ. Βλαστό, ο οποίος έχει εκπονήσει σχετική μελέτη εδώ και ένα χρόνο.
Σύμφωνα με τη μελέτη, εκτός από τις ανενεργές ράγες μπορούν να αξιοποιηθούν και παλαιοί σιδηροδρομικοί σταθμοί, που βρίσκονται κατά μήκος της γραμμής, ελεύθεροι χώροι καθώς και άλλες συνοδευτικές κατασκευές. Παρέχεται έτσι η δυνατότητα παράλληλης αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας του Οργανισμού, όπως εξηγεί ο κ. Βλαστός. Με τον τρόπο αυτό χρησιμοποιείται η κάθε γραμμή αποτελεσματικότερα, ενώ δημιουργούνται δραστηριότητες (εμπορικές, αναψυχής κ. λπ.) όπου υπάρχει συγκέντρωση χρηστών (ποδηλατών) της αξιοποιούμενης γραμμής.
Αυτή τη στιγμή το δίκτυο του ΟΣΕ στην Πελοπόννησο είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό ανενεργό και με βάση τον τελευταίο νόμο για την εξυγίανση του ΟΣΕ, τα τμήματα γραμμών που δεν λειτουργούν χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Η πρώτη αφορά το «Ενεργό Δίκτυο σε Προσωρινή Αναστολή Λειτουργίας» όπου εκτελούνται μόνο οι απολύτως απαραίτητες εργασίες συντήρησης και επισκευής ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί μελλοντικά. Το δίκτυο της κατηγορίας αυτής δεν μπορεί να παραμείνει ανενεργό για πάνω από 1 χρόνο. Η δεύτερη κατηγορία είναι το «Καταργημένο Δίκτυο» στο οποίο δεν εκτελούνται μεταφορές και μπορεί να αξιοποιηθεί από τη ΓΑΙΟΣΕ. Τυπικά θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για ποδηλατικές διαδρομές. Ωστόσο, το μεγάλο αναξιοποίητο τμήμα του δικτύου ανήκει στην πρώτη κατηγορία.
Στη μελέτη του ΕΜΠ περιλαμβάνεται πρόταση για αξιοποίηση συνολικά 306 χλμ.:
- Νέα Ζίχνη - αρχ. Αμφίπολη: 24 χλμ.
- Τέμπη - Πλαταμώνας - Λιτόχωρο: 46 χλμ.
- Κρυονέρι - Αγρίνιο: 60 χλμ.
- Τιθορέα - Λειανοκλάδι: 54 χλμ.
- Κόρινθος - Κιάτο: 21 χλμ.
- Βαρθολομιό - Κυλλήνη: 16 χλμ.
- Βαρθολομιό - Κάστρο: 10 χλμ.
- Καλό Νερό - Κυπαρισσία: 30 χλμ.
- Μέγαρα - Κακιά Σκάλα: 9 χλμ.
- Αγ. Θεόδωροι - Ισθμός - Κόρινθος: 30 χλμ.
- Λεύκτρο - Μεγαλόπολη: 6 χλμ.
Τα τμήματα αυτά μπορούν να αξιοποιηθούν για ποδηλατικές διαδρομές με τη χρήση ποδηλατοδραιζινών, όπως περιγράφεται στην έκθεση. Πρόκειται για μια κατασκευή οχημάτων που «κουμπώνουν» και στηρίζονται και στις δυο ράγες, με αποτέλεσμα να είναι υποχρεωτική η λειτουργία τής μονής γραμμής κατά μία φορά. Πάνω στις ποδηλατοδραιζίνες μπορούν να κινηθούν με ασφάλεια τα ποδήλατα.
Ωστόσο, ο κ. Βλαστός επισημαίνει ότι η μετατροπή μιας πρώην γραμμής τρένου σε διαδρομή ποδηλάτου θα πρέπει να συνοδεύεται από παράλληλα έργα υποδομής, όπως η τοποθέτηση στηθαίων ασφαλείας, ειδικά στις γεφυρώσεις, και συρματοπλέγματα. Στο τραπέζι των συζητήσεων έχει τεθεί και το ενδεχόμενο εμπλοκής τοπικών φορέων ή ακόμη και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Το ζήτημα της χρηματοδότησης, ωστόσο, ενός τέτοιου έργου προβληματίζει την ΤΡΑΙ ΝΟΣΕ, στην οποία έχει ήδη κατατεθεί η πρόταση του κ. Βλαστού.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι η ΤΡΑΙΝΟΣΕ αντιμετωπίζει με ενδιαφέρον την πρόταση για τις γραμμές που έχουν υπαχθεί στην κατηγορία της αναστολής (καταργημένο δίκτυο), ωστόσο προβληματίζεται για το κόστος.
Ανθηση στην Ευρώπη
Το ΕΜΠ έχει ήδη εκπονήσει μελέτη για την αξιοποίηση των παλαιών γραμμών του Πλαταμώνα και της μετρικής γραμμής του άξονα της Πελοποννήσου μαζί με τους παλαιούς σταθμούς για τη μετατροπή τους σε πολιτιστικά κέντρα ή παραδοσιακά καφενεία.
Παράλληλα, εταιρεία ποδηλάτων της Αχαΐας σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πατρών κατασκεύασαν πατέντα για τρενοποδήλατο (railbike).
Η πρόταση για μετατροπή των γραμμών του ΟΣΕ προς χρήση από ποδηλάτες έρχεται σε μια περίοδο που ο ποδηλατικός τουρισμός γνωρίζει σημαντική άνθηση στην Ευρώπη. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2003 πραγματοποιήθηκαν πανευρωπαϊκά 4,4 δισ. ταξίδια, από τα οποία το 9% είχε χαρακτήρα αναψυχής.
Αντιστοιχούν σε 3,7 δισ. χλμ., που μεταφράζονται για κάθε ποδηλάτη σε 26 ταξίδια, συνολικού μήκους 230 χλμ. Σήμερα οι ποδηλατικές διακοπές αφορούν το 2%-4% των συνολικών ταξιδιών αναψυχής στην Ευρώπη, ποσοστό το οποίο αναμένεται να τριπλασιαστεί την επόμενη δεκαετία και να φτάσει το 6%-12%.
Σύμφωνα με τη μελέτη, εκτός από τις ανενεργές ράγες μπορούν να αξιοποιηθούν και παλαιοί σιδηροδρομικοί σταθμοί, που βρίσκονται κατά μήκος της γραμμής, ελεύθεροι χώροι καθώς και άλλες συνοδευτικές κατασκευές. Παρέχεται έτσι η δυνατότητα παράλληλης αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας του Οργανισμού, όπως εξηγεί ο κ. Βλαστός. Με τον τρόπο αυτό χρησιμοποιείται η κάθε γραμμή αποτελεσματικότερα, ενώ δημιουργούνται δραστηριότητες (εμπορικές, αναψυχής κ. λπ.) όπου υπάρχει συγκέντρωση χρηστών (ποδηλατών) της αξιοποιούμενης γραμμής.
Αυτή τη στιγμή το δίκτυο του ΟΣΕ στην Πελοπόννησο είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό ανενεργό και με βάση τον τελευταίο νόμο για την εξυγίανση του ΟΣΕ, τα τμήματα γραμμών που δεν λειτουργούν χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Η πρώτη αφορά το «Ενεργό Δίκτυο σε Προσωρινή Αναστολή Λειτουργίας» όπου εκτελούνται μόνο οι απολύτως απαραίτητες εργασίες συντήρησης και επισκευής ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί μελλοντικά. Το δίκτυο της κατηγορίας αυτής δεν μπορεί να παραμείνει ανενεργό για πάνω από 1 χρόνο. Η δεύτερη κατηγορία είναι το «Καταργημένο Δίκτυο» στο οποίο δεν εκτελούνται μεταφορές και μπορεί να αξιοποιηθεί από τη ΓΑΙΟΣΕ. Τυπικά θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για ποδηλατικές διαδρομές. Ωστόσο, το μεγάλο αναξιοποίητο τμήμα του δικτύου ανήκει στην πρώτη κατηγορία.
Στη μελέτη του ΕΜΠ περιλαμβάνεται πρόταση για αξιοποίηση συνολικά 306 χλμ.:
- Νέα Ζίχνη - αρχ. Αμφίπολη: 24 χλμ.
- Τέμπη - Πλαταμώνας - Λιτόχωρο: 46 χλμ.
- Κρυονέρι - Αγρίνιο: 60 χλμ.
- Τιθορέα - Λειανοκλάδι: 54 χλμ.
- Κόρινθος - Κιάτο: 21 χλμ.
- Βαρθολομιό - Κυλλήνη: 16 χλμ.
- Βαρθολομιό - Κάστρο: 10 χλμ.
- Καλό Νερό - Κυπαρισσία: 30 χλμ.
- Μέγαρα - Κακιά Σκάλα: 9 χλμ.
- Αγ. Θεόδωροι - Ισθμός - Κόρινθος: 30 χλμ.
- Λεύκτρο - Μεγαλόπολη: 6 χλμ.
Τα τμήματα αυτά μπορούν να αξιοποιηθούν για ποδηλατικές διαδρομές με τη χρήση ποδηλατοδραιζινών, όπως περιγράφεται στην έκθεση. Πρόκειται για μια κατασκευή οχημάτων που «κουμπώνουν» και στηρίζονται και στις δυο ράγες, με αποτέλεσμα να είναι υποχρεωτική η λειτουργία τής μονής γραμμής κατά μία φορά. Πάνω στις ποδηλατοδραιζίνες μπορούν να κινηθούν με ασφάλεια τα ποδήλατα.
Ωστόσο, ο κ. Βλαστός επισημαίνει ότι η μετατροπή μιας πρώην γραμμής τρένου σε διαδρομή ποδηλάτου θα πρέπει να συνοδεύεται από παράλληλα έργα υποδομής, όπως η τοποθέτηση στηθαίων ασφαλείας, ειδικά στις γεφυρώσεις, και συρματοπλέγματα. Στο τραπέζι των συζητήσεων έχει τεθεί και το ενδεχόμενο εμπλοκής τοπικών φορέων ή ακόμη και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Το ζήτημα της χρηματοδότησης, ωστόσο, ενός τέτοιου έργου προβληματίζει την ΤΡΑΙ ΝΟΣΕ, στην οποία έχει ήδη κατατεθεί η πρόταση του κ. Βλαστού.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι η ΤΡΑΙΝΟΣΕ αντιμετωπίζει με ενδιαφέρον την πρόταση για τις γραμμές που έχουν υπαχθεί στην κατηγορία της αναστολής (καταργημένο δίκτυο), ωστόσο προβληματίζεται για το κόστος.
Ανθηση στην Ευρώπη
Το ΕΜΠ έχει ήδη εκπονήσει μελέτη για την αξιοποίηση των παλαιών γραμμών του Πλαταμώνα και της μετρικής γραμμής του άξονα της Πελοποννήσου μαζί με τους παλαιούς σταθμούς για τη μετατροπή τους σε πολιτιστικά κέντρα ή παραδοσιακά καφενεία.
Παράλληλα, εταιρεία ποδηλάτων της Αχαΐας σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πατρών κατασκεύασαν πατέντα για τρενοποδήλατο (railbike).
Η πρόταση για μετατροπή των γραμμών του ΟΣΕ προς χρήση από ποδηλάτες έρχεται σε μια περίοδο που ο ποδηλατικός τουρισμός γνωρίζει σημαντική άνθηση στην Ευρώπη. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2003 πραγματοποιήθηκαν πανευρωπαϊκά 4,4 δισ. ταξίδια, από τα οποία το 9% είχε χαρακτήρα αναψυχής.
Αντιστοιχούν σε 3,7 δισ. χλμ., που μεταφράζονται για κάθε ποδηλάτη σε 26 ταξίδια, συνολικού μήκους 230 χλμ. Σήμερα οι ποδηλατικές διακοπές αφορούν το 2%-4% των συνολικών ταξιδιών αναψυχής στην Ευρώπη, ποσοστό το οποίο αναμένεται να τριπλασιαστεί την επόμενη δεκαετία και να φτάσει το 6%-12%.
ypodomes
